Aijen 38, 5854 PR Bergen

Sint Antonius Abtkapel, hameau Aijen

Deze kapel staat getekend op de Tranchotkaart 1803-1820
F 1856 op de Kadastrale kaart van 1821-1832
Deze kapel staat getekend op de Rivierenkaart 18 Vierlingsbeek - 1850

Sint Antonius Abtkapel Aijen

De Aijense kapel is in Gotische stijl gebouwd. Deze bestaat uit een éénbeukige, rechthoekige,
aan het koor op 5/8e grondslag afgesloten ruimte met een segmentboogdeur in de westmuur.
De sacristie aan de zuidmuur werd later gebouwd. Aangenomen wordt dat de kapel kort na 1600 gebouwd is,
dit kan uit de bouwstijl en de gebruikte stenen worden opgemaakt, maar kan ook archaïstisch
(opzettelijk ouderwets) in de 17e eeuw gebouwd zijn.

Uit de tussen enige vensters gevonden sporen van welving op kolonnetten schijnt de kapel met een
stenen (of houten) verwelving overdekt te zijn geweest.
De dakruiter werd gewijzigd en het makelaarskruis vernieuwd in 1884.
Het klokje is in 1648 gegoten door Johannes en Henricus van Trier.
Tijdens een renovatie werd na afbikken van de muren vastgesteld dat het interieur vroeger overwelfd is geweest.

Gedeelten van kraagstenen waarop de bogen steunden waren nog steeds aanwezig.
De naar buiten overhellende muren tonen aan dat de gewelven (Kruisgewelven) op een goede of slechte dag zijn
ingestort of i.v.m. bouwvalligheid zijn gesloopt. Bovendien is komen vast te staan dat de oorspronkelijke vloer ongeveer
65 cm lager heeft gelegen, maar is opgehoogd wegens de overlast van het hoge Maaswater.
De bouwmeester of stichter is onbekend. Over het doel waarvoor deze kapel in Aijen werd gebouwd zijn slechts vage aanduidingen.

Hoewel Aijen deel uit heeft gemaakt van de “Heerlijkheid Well, Bergen en Aijen", is niet gebleken dat de Aijense
kapel daarmee in verband kan worden gebracht. Het zou een Kloosterkapel geweest kunnen zijn die tevens
voor openbare diensten was bestemd. Een andere veronderstelling is,
de reguliere Kanunniken hadden een klooster in Aijen.
Als plaats wordt heden ten dage nog steeds aangewezen, de verwoeste boerderij tegenover het Veerhuis,
aan de weg naar de Maas (waar nu de familie Broekman woont).
De uitzonderlijk grote afmeting van de kelders wijzen erop dat het gebouw eertijds voor een bijzondere bestemming werd gebruikt.
De kapel zou in verbinding hebben gestaan met dit klooster d.m.v. een afgesloten weg of gang.
Door de eeuwen heen is de Kapel menig maal gerestaureerd.
Veelal zijn de vochtige muren boosdoener van afvallende kalk aan de muren en buitenom wordt de kapel vaak groen.

In de oorlog hebben de Duitsers gedreigd de kapel op te blazen, als het torentje van de kapel niet afgebroken werd.
Zij waren bang dat het een oriëntatiepunt zou zijn voor de Geallieerden.
Aannemer Ponjee, dakdekker Harrie Martens en twee helpers hebben deze klus onder een granatenregen geklaard.
Ook de klok is door de bezetters meegenomen maar gelukkig teruggevonden in de buurt van Hamburg.
Ondanks het oorlogsgeweld tijdens de bevrijding heeft slechts 1 granaat de kapel in het dak getroffen en daarbij licht beschadigd, heel anders dan de parochiekerk van Bergen die geheel in puin geschoten was.
Daarom heeft de kapel na de oorlog als noodkerk van de parochie dienst gedaan.

Tegenwoordig wordt er op maandagavond om de week een eucharistieviering gehouden,
maar ook trouwerijen en rouwmissen.
Ook wordt er ieder jaar nog de Köpkesmert gehouden, de opbrengst is voor onderhoud van deze kapel.

Uiteraard is de kapel een Rijksmonument.

Zie ook: https://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl/kerken/aijen/antonius-abtkapel

Detail Tranchotkaart Aijen 1803-1820

Kadastrale kaart 1821-1832: minuutplan Bergen, Limburg, Sectie F, blad 04

Kadastrale kaart 1821-1832: oorspronkelijke aanwijzende tafel Bergen, Limburg, sectie F, blad 53

Kadaster 1821-1832; F 1856

Huis en erf, groot 01 roede 20 el, Klassering onbekend, Ayen gehucht

Eigenaar: Bergen de R.K. Gemeente

Detail Rivierenkaart 18 Vierlingsbeek - 1850

De kapel van Aijen is een aantal keren gerestaureerd, bij ons bekend in 1926,
1946 van de oorlogsschade 1994 en 2004

Nieuwe Venlosche Courant 11-08-1925

Kopkesmert

Ieder jaar op de dag van de patroonheilige, of de eerste zaterdag na 17 Januari,
hierbij worden varkenskoppen per opbod verkocht door een veilingmeester.
De opbrengst is volledig voor onderhoud van de kapel.

Klik op deze link voor een stukje over de Kopkesmert:

De patroonheilige word meegedragen in de mars naar de kapel, voor de Kopkesmert

De varkenskoppen werden op een handkar vervoerd

Pastoors in Parochie Bergen Limburg, waaronder Aijen valt

1682 oktober-1688 Claessens, Petrus, overleden 13-04-1688 in Bergen.

1688-1729 maart Diepram, Henricus, overleden 19-04-1729 in Bergen.

1730 februari-1764 april Aken van, Petrus, geboren ca 1700 en overleden
30-08- 1764 in Bergen.

1764 september-1798 september Roeffs, Egmundus Egbertus, geboren 19-05-1736 in Well
en overleden 15-10-1810 in Bergen.

1810 december-1824 april Roelofs, Antoine geboren 14-11-1775 in Venray en
overleden 25-04-1824 in Bergen.

1864 - 1887 Jacobs, Joannes

1908 - 1916 Janssen, Peter Johannes

1916 - Billekens

1940-1947 Munnecom, Johannes Antonius Reinerus, geboren 08-07- 1872
in Weert en overleden 04-03-1955 in Echt.

Munnecom, Johannes Antonius Reinerus

1947-1965 Peters, Frans

Frans Peters

1972- 1989 Berghs, Antonius Theodorus (Theo) , geboren 22-10-1918 in Helden en overleden
24-08-1995 in Helden-Panningen, begraven op 29-08-1995 in Bergen